Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και προκλητικά άρθρα γύρω από την πολιτική και την "κουλτούρα" φέτος ήταν το "Είμαστε όλοι πολύ αγχωμένοι"** από το Ινστιτούτο των Αβέβαιων Συνειδήσεων (Institute of Precarious Consciousness). Αυτό το άρθρο υποστηρίζει ότι το η βασική προβληματική επίδραση που αντιμετωπίζει στις μέρες μας ο καπιταλισμός είναι το άγχος.Σε μια προηγούμενη, Φορντιστική, εποχή, ήταν η Βαρεμάρα η "δεσπόζουσα αντιδραστική επίπτωση". H επαναλαμβανόμενη εργασία στις γραμμές παραγωγής γεννούσε τη βαρεμάρα, που ήταν ταυτόχρονα η κεντρική μορφή υποδούλωσης του Φορντισμού, και ταυτόχρονα η πηγή μια νέας αντιθετικής πολιτικής. Μπορεί κανείς να συμφωνήσει ότι η αποτυχία της παραδοσιακής αριστεράς οφείλεται στην ανικανότητά της να ασχοληθεί επαρκώς με αυτή την πολιτική της βαρεμάρας, η οποία δεν αρθρώθηκε από εργατικά σωματεία ή πολιτικά κόμματα, αλλά από την πολιτιστική πολιτική των Καταστασιακών και των πανκ(-ηδων). Ήταν οι νεοφιλελεύθεροι, όχι η οργανωμένη αριστερά, η οποία υπήρξε περισσότερο ικανή να απορροφήσει και να εργαλειοποιήσει αυτή την κριτική της βαρεμάρας. Οι Νεοφιλελεύθεροι γρήγορα κινούμενοι συσχέτισαν τα Φορντιστικά εργοστάσια και τη σταθερότητα και την ασφάλεια της σοσιαλ-δημοκρατίας με το βαρετό, την προβλεψιμότητα και την ιεραρχικότητα. Στην θέση αυτών, οι νεοφιλελεύθεροι προσφέρανε τον ενθουσιασμό και τη μη-προβλεψιμότητα - ωστόσο, η άλλη όψη των νέων και ρευστών αυτών συνθηκών είναι το διαρκές άγχος. Το άγχος είναι η συναισθηματική κατάσταση η οποία συσχετίζεται με την (οικονομική, κοινωνική, υπαρξιακή) ανασφάλεια την οποία οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις έχουν κανονικοποιήσει.
Το Ι.Α.Σ. σωστά παρατηρεί ότι εξίσου μεγάλο κομμάτι των αντι-καπιταλιστικών πολιτικών βασίζεται σε στρατηγικές και προοπτικές που διαμορφώθηκαν σε μια περίοδο όπου η πάλη ήταν ενάντια στη βαρεμάρα. Είνα εξίσου σωστοί γύρω από το δεδομένο ότι ο καπιταλισμός έχει λύσει επαρκώς το πρόβλημα της βαρεμάρας, και πως είναι νευραλγικής σημασίας η αριστερά να βρει τρόπους να πολιτικοποιήσει το άγχος. Η νεοφιλελεύθερη κουλτούρα - η οποία ήρθε στην κυριαρχία ενώ το αντι-ψυχιατρικό κίνημα εξασθενούσε - έχει προσωποποιήσει την κατάθλιψη και το άγχος. Ή πιο συγκεκριμένα, πολλές περιπτώσεις κατάθλιψης και άγχους είναι οι επιπτώσεις της νεοφιλελεύθερης επιτυχούς τάσης να ιδιωτικοποιεί το στρες, να μεταφράζει τις επιμέρους πολιτικές σε ιατρικά συμπτώματα.
Την ίδια στιγμή πιστεύω ότι το επιχείρημα γύρω από τη βαρεμάρα πρέπει κάπως να διαφοροποιηθεί. Είναι σίγουρα αλήθεια ότι κανείς μπορεί να αιστανθεί σχεδόν νοσταλγικά για τη βαρεμάρα. Το ανιαρό κενό της Κυριακής, οι νυχτερινές ώρες όταν η τηλεόραση σταματά να εκπέμπει, ακόμα και τα ατελείωτα αργόσυρτα λεπτά όπου κάποιος περιμένει σε ουρές ή τη συγκοινωνία: για κάθε άτομο που έχει smartphone, αυτός ο κενός χρόνος έχει αποτελεσματικά εξαφανιστεί. Εντός του έντονου, εικοσιτετράωρου και εβδομαδιαίου, περιβάλλοντος του καπιταλιστικού κυβερνοχώρου, ο εγκέφαλος δεν επιτρέπεται πια να αδρανεί, αντιθέτως, είναι κατακλυσμένος με μια αέναη ροή από χαμηλής ποιότητας ερεθίσματα. Παρ' όλα αυτά η βαρεμάρα ήταν αμφιλεγόμενη, δεν ήταν απλά ένα αρνητικό συναίσθημα που κάποιος ήθελε να ξεφορτωθεί. Για το πανκ, η ελευθερία κινήσεων της βαρεμάρας ήταν μια πρόκληση, μια προσταγή και μια ευκαιρία: αν βαριόμαστε, τότε είναι που μπορούμε να παράγουμε κάτι για να γεμίσει ο κενός χώρος. Μολαταύτα, είναι γύρω από αυτό το αίτημα της συμμετοχής ο χώρος όπου ο καπιταλισμός ουδετεροποίησε τη βαρεμάρα. Τώρα, αντί να μας επιβάλλουν ένα κατευναστικό θέαμα, οι καπιταλιστικές εταιρίες παρεκκλίνουν από τις συνήθεις τακτικές τους στην προσπάθειά τους να μας προσκαλέσουν να αλληλεπιδράσουμε, να παράγουμε το δικό μας περιεχόμενο, να λάβουμε μέρος στη συζήτηση. Δεν υπάρχει πια ούτε δικαιολογία, ούτε ευκαιρία για να βαρεθεί κανείς.
Αν όμως η σύγχρονη μορφή του καπιταλισμού έχει εξαλείψει τη βαρεμάρα, σίγουρα δεν έχει νικήσει το βαρετό. Το αντίθετο - θα μπορούσε κανείς να συμφωνήσει ότι το βαρετό είναι πανταχού παρόν. Η πλειοψηφία μας, έχει εγκαταλείψει κάθε προσδοκία να την εκπλήξει ο πολιτισμός - και αυτό ισχύει τόσο για την "πειραματική" κουλτούρα, όσο και για την ποπ κουλτούρα. Είτε πρόκειται για μουσικές που ακούγονται σαν να έχουν παραχθεί είκοσι, τριάντα, σαράντα χρόνια πριν, τα μπλοκ-μπάστερς του Χόλυγουντ που ανακυκλώνουν και επανεκκινούν θεματικές, χαρακτήρες και μοτίβα που έχουν εξαντληθεί εδώ και καιρό, είτε για τις κουρασμένες χειρονομίες αυτού που καλείται σύγχρονη τέχνη, το βαρετό είναι παντού. Είναι απλά ότι κανείς δεν βαριέται - γιατί δεν υπάρχει πια κάποιο υποκείμενο ικανό να βαρεθεί. Η βαρεμάρα είναι μια κατάσταση προσήλωσης - μια συνθήκη υψηλής προσήλωσης, στην πραγματικότητα, κάτι το οποίο την καθιστά ένα καταπιεστικό συναίσθημα. Η βαρεμάρα καταναλώνει την ύπαρξή μας, νιώθουμε πως δε θα της διαφύγουμε ποτέ. Αλλά είναι αυτή η δυνατότητα προσήλωσης η οποία δέχεται επίθεση, ως αποτέλεσμα της διαρκούς διάσπασης της προσοχής που είναι αναπόσπαστο τμήμα του καπιταλιστικού κυβερνοχώρου. Αν η βαρεμάρα είναι μια μορφή ενδιαφέροντος χωρίς περιεχόμενο, τότε περισσότερες θετικές μορφές ενδιαφέροντος οφείλουν να της αντιπαρατεθούν αποτελεσματικά. Κι αυτές οι μορφές αφοσίωσης είναι αυτές στις οποίες ο καπιταλισμός δεν μπορεί να ανταποκριθεί επιτυχώς. Αντί να μας απορροφά, μας αποσπά από το βαρετό.
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό συναίσθημα της εποχής μας είναι μια μίξη βαρεμάρας και παρόρμησης. Ακόμα και αν αναγνωρίζουμε ότι είναι βαρετά, νιώθουμε αναγκασμένοι να κάνουμε ακόμα ένα κουίζ στο Fb, να διαβάσουμε μια ακόμα λίστα στο Buzzfeed, να κλικάρουμε ένα ακόμα κουτσομπολιό για κάποιον διάσημο για τον οποίο δεν ενδιαφερόμαστε καν. Κινούμαστε ασταμάτητα ανάμεσα στο βαρετό, αλλά τα νευρικά μας συστήματα είναι τόσο υπερδιεγερμένα που δεν έχουμε καν την πολυτέλεια να αιστανθούμε βαρεμάρα.
Κανείς δεν βαριέται, όλα είναι βαρετά.
(https://www.3ammagazine.com/3am/no-one-is-bored-everything-is-boring/ )
**https://www.weareplanc.org/blog/we-are-all-very-anxious/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου